کارگاه الماس تراش

ظروف مسی در کارگاه های الماس تراش چگونه ساخته می شوند

در این مقاله صنایع دستی یزدانی سعی دارد خواننده گانش را با پروسه ی آماده کردن ظروف الماس تراش آشنا کند. به این ترتیب خریداران می توانند ایده ی بهتری در انتخاب هایشان داشته باشند. همچنین می توانند ظروف مس الماس تراش مرغوب را از ظروف و وسایل الماس تراش نامرغوب تشخیص دهند. با آشنا شدن از مراحل سخت تولید این ظروف، ارزش بیشتری برای این هنر قائل  می شویم. خواننده گان این مقاله با انواع کارگاه های الماس تراش آشنا می شوند و تلاش هنرمندان  صنایع دستی مسی اصفهان را پاس می دارند.

الماس تراشی زیر مجموعه ی هنر زیبای قلم زنی است. در هنر قلم زنی فلز استفاده شده برنج، مس ،نقره و طلا انتخاب می شود. هنر قلم زنی ممکن است روی ورق صاف فلز و یا ظروف انجام شود. بعد از درست شدن ظرف و یا انتخاب ورقه ی فلز، داخل آن با قیر پر می شود، سپس طرح دلخواه از روی کاغذ بر روی سطح فلز برگردانده می شود.

بعد از پیاده سازی نقش، در این هنگام به وسیله ی ابزار های مختلف و مخصوصی که قلم نامیده می شود همراه چکش، هنرمند طرح مربوطه را روی ظرف برجسته می کند. بعد از این مرحله، قیر را از فلز در کوره جدا می کنند. در پایان شی مورد نظر را جلا می دهند.

حال برسی می کنیم دلیل استفاده از ظروف مسی چیست

فلز مس علاوه بر بهره مندی از ظاهری زیبا و درخشان، در چکش کاری و حالت دادن نیز بسیار منعطف است و هنرمند مسگر میتواند خالق آثار مورد نظرش باشد. ضمن اینکه ظروف مسی دارای ارزش مادی فراوان هستند. خرید مس یک پس انداز هنری محسوب می شود. در صورت لزوم خریدار ظرف الماس تراش می تواند آن را به فروش برساند. همچنین با توجه به قدرت رسانایی بالای فلز مس غذا در آن زودتر طبخ می شود و طعم بی نظیری پیدا می کند.

تولید ظروف مسی با استفاده از ورقه های مس:

ظروف مسی با استفاده از ورقه های مسی که در اصطلاح به آنها گرده گفته می شود تولید می شود. ورقه های مس توسط قلم کار قلم خورده می‌شوند و به شکل ظروف مختلف در می آیند. بعد از آن نوبت به چرخکاری و سمباده زنی انجام می رسد و در مرحله ی بعدی چرب زدایی تا تمام چربی های روی ظرف مس شسته شود. پس از شستشو روی سطح مورد نظر رنگ مشکی زده می شود و به مدت 24 ساعت درون کوره می ماند تا رنگ ثابت شود. سپس مرحله طراحی روی ظروف توسط استادکاران شروع می شود. در این قسمت نحوه آماده سازی ورق مسی برای شروع کار توضیح داده شد. اما به دو روش سنتی و صنعتی ظروف های مسی تولید می شوند. در ادامه همراه ما باشید تا هر کدام به طور کامل توضیح داده شود.

تولید ظروف به دو صورت سنتی و صنعتی

تولید ظروف مسی به روش سنتی

هنرمندان این صنعت ابتدا ورقه های مسی را به اندازه ی ظرف مورد نظرشان برش داده و سپس آن را بر روی سندان با ابزارهای مختلف حالت می دهند. در اصطلاح به این مرحله خم کاری می گویند. حال قسمت هایی که باید به هم وصل شوند را به صورت زایده و تورفتگی برش می دهند و شروع به قرار دادن سطوح در داخل یک دیگر میکنند تا این قسمت ها به هم اتصال داشته باشند. این مرحله برای ته ظروف مانند انواع قابلمه ها یا کماجدان و یا برخی از گلدانها استفاده میشود.

بعد از شکل گرفتن ظرف مورد نظر، باید ناخالصی ها از روی آن پاک شود. در این هنگام ظرف آماده شده را با اسید می شویند و آن را به صورت دورانی حرارت می دهند تا خشک شود.

رنگ کردن ظرف در کوره

در این بخش هنگام چرخش ظرف مورد نظر در کوره، پنبه ی آغشته به پودر نشادر به سطح مس مالیده می شود تا رنگ بیرونی مس سیاه شود. درون ظروف مسی را با دستمال آغشته به قلع می کنند تا در اصطلاح درون ظرف سفید شود.

تولید ظروف مسی به روش صنعتی

این روش به مراتب بسیار سریعتر از روش سنتی انجام می گیرد. کاربرد سبک صنعتی بیشتر برای تولید ظروف و یا گلدانهای تزیینی مورد استفاده قرار می گیرد.

ابتدا ضایعات مسی را در کوره های ذوب فلز مس تا دمای 1100 درجه سانتی گراد حرارت می دهند. سپس مس ذوب شده را داخل قالب مخصوص می ریزند و این پروسه را چند بار تکرار می کنند تا ضخامت ورقه به قطر دلخواه برسد. بعد از آن نورد های مس را به اشکال مربع، مستطیل و یا دایره برش می دهند. سپس آن را به گیره ی مخصوص دستگاه چرخان متصل می کنند. در این مرحله هنرمند، ورقه ی مس را به شکل مورد نظرش در می آورد و سپس پایه و یا دسته یا گیره ی ظروف را به آن می چسباند. بعد از این مرحله داخل ظرف مورد نظر را با فلز قلع سفید می کنند.

مرحله رنگ کاری

در مرحله رنگ کاری، بیرون ظرف را در بیشتر مواقع با رنگ سیاه تیره می کنند و در کوره به آن گرما می دهند تا رنگ روی آن تثبیت شود. حرارت دادن این ظروف باعث دوام بیشترشان می شود. دمای کوره و مدت زمان حرارت دادن ظروف بسیار مهم است. کم یا زیاد حرارت دادن ظرف بسیار روی کیفیت کار تاثیر می گذارد.

مرحله ی طراحی نقش مورد نظر بر روی ظروف

هنرمندان این صنعت طرح مورد نظرشان را روی این ظروف می کشند. این طرح ها ممکن است نقوش گل و مرغ، یا برگرفته از اشعار شاهنامه ی فردوسی و یا اشکال خیالی باشد.

مرحله ی حکاکی و قلم زنی روی ظروف مسی

هنرمند نقوش طراحی شده را با ابزار تراش مخصوص تراشکاری که در اصطلاح به آن الماس می گویند و در سایز های مختلف وجود دارد به حکاکی روی این ظروف می پردازند و اشکال را هرچه زیباتر روی مس خلق می کنند تا صنایع دستی حکاکی روی مس یکی از اعتبارات و افتخارات صنعت مس ایران باشد، و جایگاهی ویژه در صادرات این محصول داشته باشد.

صیقل دادن روی ظروف

جهت یکنواختی و برداشتن تراشه های مس با سمباده های مخصوص، سطح ظروف را صیقل می دهند و در قسمت های دلخواه اشکال برای زیبایی هرچه تمام تر دوباره رنگ می پاشند.

مرحله ی زدن پلی استر به روی کار

در مرحله ی آخر روی ظروف را پلی استر می زنند تا اشکال بسیار زیباتر و براق تر دیده شود و دوام و ماندگاری آنها افزایش یابد.

تمام این مراحل در کارگاههای الماس تراش انجام می شود و هنرمندان این صنعت با دل و جان این آثار چشم نواز را می سازند.

امید است قدر آثار دست ساز و کم نظیر هنرمندان این مرز و بوم را بدانیم و هنر آنها را ارج نهیم .